Dit jaar vieren we 80 jaar vrijheid. Dat wordt herdacht en gevierd met heel veel activiteiten. In dit speciale herdenkingsjaar sta ik bij dit deel van onze geschiedenis stil aan de hand van boeken, podcasts en verschillende activiteiten.

Gisteren had ik een mooi gesprek met een collega. Hij was met zijn kinderen naar het Anne Frank-huis geweest. Dat maakte alles rondom de jodenvervolging een stuk tastbaarder. Vervolgens stonden we samen stil bij 80 jaar vrijheid. Onze vrijheid is iets om echt te koesteren, want vrij zijn is niet allemaal meer zo vanzelfsprekend. Kijk maar in de wereld om ons heen. Ik heb er behoefte aan om in de aanloop naar 4 en 5 mei 2025 er weer meer over te willen weten.

Ik wil meer leren door te lezen, luisteren en musea te bezoeken. Binnenkort bezoek ik Auschwitz-Birkenau, een indrukwekkende plek. Ik kan me voorstellen dat meer mensen deze behoefte hebben – jij misschien ook? Daarom deel ik in dit blog tips over boeken, podcasts, tentoonstellingen en andere activiteiten.

Lezen

Er zijn heel veel boeken over de Tweede Wereldoorlog. Vorig jaar las ik al Benjamin van Pauline Broekema en De staljongen van Auschwitz. Stuk voor stuk bijzondere verhalen maar het laatstgenoemde boek vond ik echt indrukwekkend (lees hier voor mijn boekreview). Ik heb een lijstje gemaakt van boeken die me de moeite waard lijken. Niet dat ik ze allemaal ga lezen, maar ze lijken me wel bijzonder interessante verhalen.

Het uiterste der zee – Pauline Broekema (deze ga ik zeker lezen, ook vanuit beroepsmatige interesse)
Over de levens van twee Joodse families uit het land achter de Groninger dijken.

Catharina – Frank Krake (vanaf 25 februari in de boekhandel)
Het verhaal van een Joodse kleermakersfamilie en hun strijd om te overleven in de storm van de Holocaust.

Kopgeld – Ad van Liempt
Het verhaal over Nederlandse premiejagers op zoek naar joden – 1943.

’t Hooge Nest – Roxanne van Iperen
Het waargebeurde verhaal van 2 Joodse zussen, een onderduikvilla in ’t Gooi en het onvermijdelijke verraad.

Geheugen, zing – Makana Eyre
Het verhaal van de man die de muzikale erfenis van concentratiekampslachtoffers veiligstelde. 

Luisteren

Ik heb in de afgelopen weken een tweetal podcasts geluisterd die ik de moeite van het luisteren waard vond:

De podcastserie ‘De Nederlandse bewaaksters van Auschwitz‘ onderzoekt het verhaal van de negen Nederlandse vrouwen die als bewakers in Auschwitz werkten. Van de 25.000 Nederlanders bij de Waffen-SS werden 24 bewakers in het vernietigingskamp, onder wie negen vrouwen. Wie waren deze vrouwen? Waarom gingen ze naar Auschwitz? En wat deden ze daar? Historisch onderzoeker Stijn Reurs en EenVandaag-verslaggever Harm van Atteveld duiken in archieven om antwoorden te vinden. Te beluisteren via bijvoorbeeld Apple Podcasts of Spotify.

De podcast ‘Vergeet me niet‘ van het Nationaal Holocaust Museum vertelt de geschiedenis van de Holocaust in Nederland aan de hand van zes persoonlijke voorwerpen en verhalen. De podcast begint vlak voor de Tweede Wereldoorlog, vertelt over de systematische vervolging en moord tijdens de bezetting en werpt een nieuw licht op de periode na de bevrijding.

Zien & doen

Vorig jaar september was de start van 80 jaar vrijheid. In die periode werd de bevrijding van het zuiden van Nederland herdacht en gevierd. Tot en met augustus van dit jaar wordt er op bepaalde momenten stilgestaan bij de bevrijding van Nederland. Er zijn er tal van activiteiten/evenementen en projecten waarvan ik er een aantal op een rij heb gezet.

Museum Sovjet Ereveld in Leusden
Kom meer te weten over de aangrijpende verhalen die schuil gaan achter de anonieme graven op het Sovjet Ereveld.

Oorlog dichtbij – tentoonstelling in de Kerk in Groningen
De tentoonstelling combineert kleine, menselijke verhalen met grote thema’s zoals vrijheid, verzet en onderdrukking. De Akerk speelt hierin een centrale rol vanwege haar sprekende oorlogsgeschiedenis: van ondergedoken Engelse vliegeniers en Duitse kerkdiensten tot een verzetsverhaal van het kostersechtpaar. De kerk, grenzend aan de voormalige Joodse buurt, is een tastbare plek waar de sporen van het verleden nog zichtbaar zijn.

Liberation Route Europe
Een Hiking en Biking route die herdenkingsplekken en verhalen uit heel Europa met elkaar verbindt.

Nationaal Monument Kamp Vught
Kamp Vught, het enige SS-concentratiekamp buiten nazi-Duitsland, wordt belicht in de vaste tentoonstelling Kamp Vught in zeven seizoenen.

Nationaal Holocaust Museum – Amsterdam
In dit museum dat vorig jaar haar deuren opende kun je je verdiepen in de geschiedenis van de Jodenvervolging in Nederland. Dit museum staat op mijn lijstje van te bezoeken musea dit jaar.

Maar er is nog veel meer: kijk op deze website om te zien wat er in jouw buurt te doen is.

Hoe sta jij stil bij 80 jaar vrijheid?